81
Ambargo Sonrası İran Ekonomik ve Ticari Etki Analizi
İran Petrokimya Sanayi
Petrokimya sektörüne yönelik ilk adımların 1963’de atıldığı İran bugün
dünyanın en büyük petrokimya üreticisi ülkelerinden biri konumundadır.
Zengin petrol ve doğalgaz rezervleri ana sebep olmakla
birlikte petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi, yüksek katma
değer yaratma ve istihdam olanakları oluşturma
potansiyeli nedeniyle petrokimya sektörü İran tarafından
stratejik olarak önemsenmiş ve desteklenmiştir.
2000’li yıllarında başında yaklaşık 9 milyon ton dolayında
olan toplam üretim kapasitesinin 2015 yılında yaptırımlar
nedeniyle karşılaştığı bütün zorluklara rağmen hedeflere
ulaşamasa bile petrokimya kapasitesini önemli ölçüde
artırmayı başarmış ve 2015 yılında toplam kapasitesini
yaklaşık 60 milyon tona çıkarmıştır. Hammadde
konusunda yaşanan zorluklar nedeniyle kapasite kullanım
oranları %80 düzeylerinde kalmış ve toplam üretim 40
milyon ton düzeyinde seyretmiştir.
Zengin doğalgaz rezervleri ve etan bazlı üretim yapısı
İran’ın petrokimya sektörünün en önemli itici gücü
durumunda iken gelişmiş altyapı ve ülkenin coğrafi
konumu da petrokimya sektörüne yönelik yatırımları
desteklemektedir.
2700 kilometre uzunluğundaki Batı Etilen Boru Hattı
ülkenin güney batısından kuzey batısına kadar uzanmakta
ve farklı büyüklükte 12 adet petrokimya tesisine
hammadde sağlamaktadır. Yaptırımların doğalgaz
sahalarının geliştirilmesini kısıtlaması ve bu nedenle
yaşanan hammadde sıkıntısı bu hattı besleyen etilen
tesislerinin en önemli problemi olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Önümüzdeki dönemde yaptırımların kaldırılması ile
birlikte doğalgaz sahalarının daha aktif hale gelmesi hem
yeni etilen üretim yatırımlarının oluşmasına hem de yeni
polimer üretim kapasitesinin gelişmesine imkan
tanıyacaktır. İran’ın mevcut etilen üretim kapasitesi
yaklaşık 6-7 milyon ton düzeyinde iken önümüzdeki
birkaç yılda yapılacak yeni yatırımlarla bu rakamın 10
milyon tonun üzerine çıkarılması hedeflenmektedir. Bu
hedefe ulaşılmasında ülkenin doğalgaz sahalarının daha
etkin biçimde faaliyete alınmasının büyük rol oynaması
beklenmektedir.
Yaptırımların kalkması ile birlikte önemli oranda yatırım
ihtiyacı olan petrol ve doğalgaz sahalarının
geliştirilmesinin yanında İran’ın gündeme alacağı en
önemli konulardan birisi de petrokimya sektörü olacaktır.
İran petrol ve doğal gaz altyapısına uzun yıllardır yeterli
oranda yatırım yapılamadığından eskimiş alt yapılarını
modernize etmek ve üretimi artırmak üzere 150-200
milyar dolarlık yatırım ihtiyacı olduğu tahmin
edilmektedir. Uygulanan sıkı ambargoya rağmen 2000’li
yılların başında 9 milyon ton seviyesinde olan temel
kimyasallar, polimerler, gübre ve aromatikler gibi toplam
petrokimyasallar üretim kapasitesini 60 milyon ton
seviyelerine çıkaran İran, bundan sonraki dönemde de bu
alanda oldukça iddialı hedefler ortaya koymaktadır.
İran’da kurulan petrokimya üretim bölgeleri
İran’da Etilen Kapasite Gelişimi (metrik ton)
İran petrokimya üretim tesisleri ve boru hatları
5.2 Petrokimya
5.
Sektörel Analizler
Bandar Imam
Fazı
Bandar Assaluyeh
Fazı
BM yaptırımlarının kalkması
BM yaptırımlarının başlangıcı
Özelleştirilmiş şirketler
NPC (İran'ın Ulusal Petrokimya Şirketi)
Petrokimya Özel Ekonomik Bölgeler
Hamedan (PVC) Planlandı
Boroujen (HDPE) Planlandı
Kazeroun (H/LLDPE)
Planlandı
Lorestan (LD/HDPE, BU1) 2015
Dehdasht (HDPE) 2016
Mamasani (HDPE) 2016
Mahabad (LD/HDPE,
Butene-1) 2016
Kürdistan (LDPE) 2015
Kermanshah (HDPE) 2013
İlam (HDPE) 2014
Andimeşk (LDPE) 2015
İlam PC
Gachsaran PC
Kayvan, Kian, Bushehr PC
Mevcut boru hatları
Planlanan boru hatları
Miyanduab (s-PVC, Caustic Soda) Planlandı
Bender İman
Abadan, Amir Kabir,
Bender İman & Marun PC
Mevcut steam cracker üniteleri
TebrizPC
Bender Assaluyeh
Aya Sasol, Jam, Morvarid PC
Arvand (Vinyls)
Steam cracker projeleri
Downstream üretim birimleri
Üretim Kapasitesi
Tüketim Kapasitesi
