175
Ambargo Sonrası İran Ekonomik ve Ticari Etki Analizi
Tahran’da düzenlenen küresel tekstil fuarları ve İran’ın yabancı
ülkelerle yaptığı görüşmeler, tekstil sektörünü geliştirmeye yönelik
çabalarının birer göstergesi. Yaptırımların kaldırılması tekstil
sektöründe fırsatları ve rekabeti birlikte getirecek.
İran ile imzalanan Tercihli Ticaret Anlaşması, Türk tekstil
ihracatlarına kısa vadede ihracatı artırma konusunda
önemli bir fırsat sunmakta.
İran’ın giyim ürünleri için uyguladığı gümrük vergisi
oranları genellikle çok yüksek. Tercihli Ticaret Anlaşması
ise, Türk tekstil ihracatçılarına bu yüksek vergi
oranlarında önemli indirimler sağlıyor. İran’ın bazı tekstil
ürünleri için uyguladığı gümrük vergisi oranları hâlâ
yüksekse de, söz konusu anlaşma Türkiye’nin 2015
yılında İran’a yaptığı ihracatı olumlu etkiledi. Türkiye’nin
doğu şehirlerindeki tekstil üretimi de, lojistik avantaj
sayesinde bu artışta önemli bir rol oynadı.
Tüketici tercihlerinin değişmesi ve mevcut tekstil
üretiminin talebi karşılamada yetersiz kalması nedeniyle
İran’da doygunluğa ulaşmamış, dinamik bir pazar
bulunuyor. Yerli üreticiler Türk tekstil ürünlerine
uygulanan %30 ila %40 daha düşük gümrük vergisi
oranlarından şikayet edebilse de iki ülke arasında kayıt
dışı sınır ticaretini azaltmanın en etkili yöntemlerinden
biri gümrük vergisi oranlarını normalleştirmek olacaktır.
Yaptırımların kaldırılmasından sonraki dönemde, daha
güvenli bir iş ortamına geçilmesi sonucu Türkiye’nin
İran’a olan ihracatının da artacağı düşünülmektedir.
Genç ve düşük maliyetli iş gücü (asgari ücret aylık 320,4
ABD doları), düşük enerji maliyetleri ve yüksek gümrük
vergileri İran’da tekstil üretiminin avantajlı olabileceğine
işaret ediyor.
Tekstil sektörü yüksek istihdam yaratma potansiyeline
sahip bir sektör olduğundan, İran hükümetinin
Endüstriyel Kalkınma Stratejilerinde tekstil sektörüne
“yüksek yatırım önceliği” vermesi bekleniyor.
Tekstil sektörü, bazı gümrük muafiyetlerinin yanı sıra
gelir vergisi muafiyetlerinden de faydalanabilen sektörler
arasındadır.
İran’ın stratejik konumu, tekstil sektörünün gelişmekte
olduğu pazarlara yakınlığı ve düşük nakliye giderleri de
yurt içi üretim için diğer bazı avantajlardır.
İran, tekstil sektörünü büyütmeye yönelik adımlar
atmaya hazırlanmakta. Sanayi, Madencilik ve Ticaret
Bakanlığı Tekstil ve Giyim Dairesi Başkanı Golnaz
Nasrollahi’nin yaptığı bir açıklamaya göre, “Ekipman
modernizasyonu ve yenilemesi konusunda tekstil
üreticilerini desteklemek, aşırı ithalatı ve kayıt dışı ticareti
önlemek ve farklı şehirlerde giyim organize sanayi
bölgeleri kurmak bakanlığın tekstil sektörünü
desteklemeye yönelik gündem maddeleri arasında”.
İran’da gelecek dönemde yeni tekstil makineleri
ithalatının da artırılması düşünülmektedir. Alman
üreticilerin yaptırımların kalkmasından sonraki dönemde
İran’ın tekstil makinesi ve yedek parça pazarındaki
paylarını artıracağı öngörülmektedir.
Çin, İran tekstil pazarındaki iki büyük oyuncudan biridir.
İran ve Çin, karşılıklı ilişki ve işbirliklerini daha da
güçlendirmeye yönelik bazı adımlar atmaktadırlar.
Yerli tekstil üreticileri ise orta - uzun vadede devlet
politikalarıyla da desteklenerek rekabeti artırabilirler.
Fakat bunun için, İran’ın tekstil sektöründeki teknolojisini
yenilemesi, nitelikli iş gücü açığı ve üretim kalite
standartları sorunlarını gidermesi gerekecek. İran
ekonomisine ait istatistiksel veri ve bilgilere ulaşma
konusundaki zorlukların ortadan kalkması da gelen dış
yatırım üzerindeki etmenlerden biri.
İran, yurt içi üretimin yanı sıra sentetik tekstil
malzemelerini ağırlıklı olarak ithal ediyor ve Türkiye
İran’ın başlıca ihracatçılarından biri. Uzun vadede,
petrokimya sektöründe kaydedilebilecek gelişmeleri
takiben İran’ın sentetik tekstil elyafı ve iplik üretimi
artabilir, bu da Türkiye’nin ihracat payında düşüşe sebep
olabilir.
Seçili Ürünler
(açıklama ve kod)
İran’ın
Gümrük
Tarifesi
Gümrük
vergisi
indirimi
Pamuklu erkek tişörtü (620520)
%100
%40
Pamuklu kadın elbisesi (610442)
%100
%40
Çoklu veya Kablolu Bükülü İplik
(Akrilik) (550932)
%12
%40
Sentetik Elyaf Şal, Başörtüsü, Fular
ve Peçe (621430)
%100
%40
5.10 Tekstil
5.
Sektörel Analizler
Fırsatlar, Riskler ve Tehditler
