44
Ambargo Sonrası İran Ekonomik ve Ticari Etki Analizi
Gelecek için Olumlu Noktalar
İran, sağlam ekonomik temelleri ve ılımlı finansal politikalarıyla iş
yapma ve yatırım açısından önemli bir fırsattır. İş yapma ve yatırım
fırsatları açısından oldukça ikna edici nedenler sunuyor. Ancak
şirketlerin başarılı olabilmeleri için sağlam bir hazırlık ve yerinde
araştırma yapmaları şart.
İyimserliğin nedenleri
Anlaşmanın psikolojik etkileri
İç talepte ve
yatırımlarda artış
Anlaşmaya dair kamuoyu algısı, ülkenin yeni dönemdeki ekonomik koşullarına göre kesinlik
kazanacak ve ekonomideki iyileşmeyle anlaşmanın işe yaradığı düşünülecektir.
Nükleer anlaşması, yerli iş adamlarının, sermayelerini gayrimenkul yerine üretime dönük
yatırımlara yönlendirebilmesini sağlayabilir.
Dış talepte artış
İran, uzun süre uluslararası ticarete kapalı kalmış tek büyük ekonomi olduğundan önemli bir
büyüme fırsatı sunuyor. Bu durum iki etkiyle sonuçlanabilir:
1. Orta vadeli ve küçük etki: Uluslararası şirketler, devam eden kısıtlamalar ve pek de yabancı
dostu olmayan iş ortamı (bürokrasi ve yozlaşma) nedeniyle İran’da iş yapma konusunda
temkinli davranacaklardır. Ticari kısıtlamalar kademeli olarak kaldırılabilecek ve uluslararası
bankalar İranlı müşterilerin işlemlerini yapma konusunda ağır adımlar atacaklardır.
2. Hızlı ve büyük etki: Şirketler bu yeni ve büyük pazara hızla girecekler, bankalar İran menşeli
işlemleri yerine getirme konusunda istekli olacaklar ve iyimserlik İranlı şirketlerin daha fazla
harcama ve yatırım yapmasına yol açacaktır.
Güçlü ekonomik temelleri
İran ekonomisi
güçlü temellere
dayanıyor
Yaklaşık 80 milyon nüfuslu İran güçlü iç talebe sahip. Tahran Borsası’nda işlem gören
yaklaşık 370 şirketin hisseleri 8 milyon civarında İranlı tarafından işlem görüyor.
Yaptırımlar İran ekonomisini çok olumsuz etkilediyse de, İran’ın GSYİH’si hâlâ 425 milyar
doların üzerinde ve neredeyse Birleşik Arap Emirlikleri’nin GSYİH’sine eşittir.
İran doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke. GSYİH’nin %15’nin petrol %50’sinin ise
hizmet sektöründen geldiği düşünüldüğünde, oldukça çeşitlilik kazanmış bir ekonomisi
olduğu söylenebilir. İran, otomobil üretimi gibi (yılda 1 milyondan fazla araç üretilebiliyor)
güçlü ve köklü sektörlere sahip.
Yaptırımlardan Sonra Makul Para ve Finans Politikası Düzenlemeleri
Makul mali
politikalar
İran hükümeti mali politikalar bakımından gerçekten önemli başarılara imza attı ve geçtiğimiz
yıl bütçe açığını GSYİH’nin %2,25’inden %1,25’ine düşürdü. Ancak IMF bu oranın düşük
petrol fiyatları nedeniyle yeniden GSYİH’nin %2-2,5’uğuna kadar yükseleceğini tahmin
ediyor.
Esnek para
politikaları
Faiz oranlarını düzenlemeye yönelik tedbirler (İran riyalinin 2013’te yaklaşık %60 değer
kaybetmesi) 2013-2014 yılında ithalatın 22 milyar dolar civarında azalmasını, ihracatın ise 11
milyar dolar artmasını sağladı. Yaptırımlardan sonra petrol ihracatında yaşanan kaybın yarısı
(30 milyar dolar) bu şekilde telafi edildi.
1
2
3
4.2 Beklenen eğilimler
4.
İran Üzerindeki Mevcut Yaptırımlar ve Etkileri
