Yaşam ömrü tamamlanan araçların (end of life vehicles-ELV) geri dönüşümüne ilişkin olarak, araç tasarımı için döngüsellik gereklilikleri ve hurda araçların yönetimine ilişkin; (AB) 2018/858 ve 2019/1020 sayılı Tüzükleri değiştiren ve 2000/53/AT ile 2005/64/AT sayılı Direktifleri yürürlükten kaldıran tüzük taslağının yasama süreci kapsamında, 7 Temmuz 2025 tarihinde Avrupa Parlamentosu (AP) Çevre (ENVI) ve İç Pazar (IMCO) Komisyonlarının görüşlerini içeren rapor kabul edilmiştir.

Bu kapsamda;

• Ağır hizmet kamyonları, iki veya üç tekerlekli motosikletler ve dört tekerlekli araçların da kapsama alındığı revize düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren otomobil ve hafif ticari araçlar için bir yıl içinde ve otobüsler, ağır vasıtalar, römorklar, motosikletler, dört tekerlekli motosikletler, motorlu bisikletler ve mini arabalar için ise beş yıl içinde geçerli olacaktır. AP ayrıca, silahlı kuvvetler, sivil savunma, itfaiye ve acil sağlık hizmetleri için üretilen araçlar ile kültürel açıdan özel öneme sahip araçların kapsam dışında tutulmasını önermiştir.

• Araçların mümkün olduğunca çok parça ve bileşeninin yetkili geri dönüşüm tesisleri tarafından kolayca sökülebilecek şekilde tasarlanması, bu işlemlerin kolaylaştırılması ve ayrıca, üreticilerin yazılım güncellemeleri yoluyla parça sökümünü veya değiştirilmesini engellememesi tavsiye edilmektedir.

• Araçlardaki geri dönüştürülmüş plastik içeriği hedeflerinin aşamalı şekilde gerçekleştirilmesi öngörülerek; düzenlemenin yürürlüğe girmesinden 6 yıl sonra %20 ve 10 yıl sonra %25 geri dönüştürülmüş plastik içeriği olması hedefine yer verilmektedir.

• Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (Extended producer responsibility-EPR) kapsamında, üreticilere, kullanım ömrünü tamamlamış araçların toplanması ve işlenmesiyle ilgili maliyetleri karşılama yükümlülüğü getirilmektedir. AP, ulusal otoritelerin bu araçların işlenmesini yapan tesislerde daha sık denetim yapmasını ve yasa dışı faaliyetleri tespit etmeye yönelik denetim planları hazırlamasını talep etmektedir.

• Son kullanıcılara uzaktan satış sözleşmeleri yoluyla araç satan ve AB dışındaki bir ülkede kurulmuş olan üreticiler, araçlarını piyasaya sunduğu her AB Üye Devleti için EPR kapsamında yetkili bir temsilci atamakla yükümlü tutulmaktadır.

• Kullanılmış araç ihracatında kuralların sıkılaştırılarak, araçlar yalnızca hâlâ kullanımda sayılıyorlarsa ihraç edilebileceği; ayrıca, bir aracın ne zaman ömrünü tamamlamış sayılacağına ilişkin kriterlerin ve gümrük makamlarının talep edeceği belgelerin netleştirilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Bahse konu değişiklerin bir örneği ekte sunulmakta olup, metnin Eylül ayında AP Genel Kurul oturumunda oylanması planlanmaktadır.